Zdrowie

Czy można przez długi czas chorować na cukrzycę i o tym… nie wiedzieć? Niestety tak, zwłaszcza gdy mówimy o cukrzycy typu 2. Koniecznie dowiedz się zatem, jakie są objawy choroby i poznaj ograniczenia, które się z nią wiążą. Wyjaśniamy także, skąd bierze się cukrzyca ciążowa i jak odżywiać się w czasie jej trwania.

Cukrzyca jest jedną z tych chorób, na które możemy chorować, nie zdając sobie z tego sprawy. Im bardziej jednak staje się zaawansowana, tym większe spustoszenie robi z naszym organizmem – w wielu przypadkach może nawet zagrażać życiu. Dlatego naprawdę warto wiedzieć, czym jest cukrzyca i jak ją rozpoznać.

Cukrzyca – przyczyny

Warto wiedzieć, że cukrzyce typu 1, 2 oraz ciążowa to zupełnie inne stany chorobowe, wymagające zupełnie innego podejścia i leczenia.

Cukrzyca typu 1 to proces autoimmunologiczny – czyli taki, w którym organizm atakuje sam z siebie, z nieznanych przyczyn. W tym przypadku ciało zaczyna produkować przeciwciała przeciwko tzw. komórkom beta wysp Langerhansa trzustki. Te przeciwciała uderzają w trzustkę i sprawiają, że jej komórki ulegają uszkodzeniu. Skutkiem tego jest nagły niedobór insuliny w organizmie, który z kolei prowadzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi – to stan, który lekarze nazywają hiperglikemią. Ten rodzaj choroby zazwyczaj uwarunkowany jest genetycznie – jeśli twoja mama, siostra lub brat ma cukrzycę typu 1, to możesz ją mieć i ty. Należy jednak pamiętać, że „ujawnienie się” cukrzycy, czyli stan, w którym objawy nie mogą być już ignorowane, w dużej mierze zależy od wielu czynników dodatkowych. Do takich czynników ryzyka należą na przykład:

  • częste infekcje w okresie dzieciństwa,
  • stan przedrzucawkowy, który wystąpił w okresie ciąży,
  • występowanie innych chorób, które określa się jako autoimmunologiczne – przykładem jest tutaj choroba Hashimoto.

Cukrzyca typu 2 to już zupełnie inna sprawa – jej głównymi przyczynami jest niezdrowy styl życia (dlatego też – w miarę jak społeczeństwo tyje, zwiększa się liczba diagnoz takiej cukrzycy). Gdy organizm musi borykać się z dodatkowymi kilogramami, tkanki stają się bardziej oporne na insulinę. W efekcie tego zaczyna się jej coraz większa produkcja, czego nie może „udźwignąć” trzustka. Stopniowo staje się ona niewydolna, to z kolei powoduje, że poziom insuliny gwałtownie się obniża i znowu – dochodzi do wzrostu poziomu cukru we krwi.

I tutaj mamy oczywiście czynniki ryzyka. Na wystąpienie cukrzycy typu 2 narażone są przede wszystkim osoby, które:

  • są otyłe albo mają nadwagę (problem dotyczy przede wszystkim osób, które mają BMI powyżej 30),
  • nie ruszają się, nie praktykują żadnej aktywności fizycznej,
  • są w ciągłym stresie,
  • nieprawidłowo się odżywiają.

Jeszcze inne podłoże ma cukrzyca ciężarnych. Choroba ta rozwija się tylko w okresie ciąży i właściwie ma dwie przyczyny. Po pierwsze, za sprawą działania hormonów łożyska dochodzi do spadku wydzielania insuliny. Po drugie, w czasie ciąży zupełnie fizjologicznym stanem jest ten, w którym wątroba zaczyna produkować większe porcje glukozy. Efekty tych obu stanów są takie, że nawet u co dziesiątej przyszłej mamy trzustka nie jest w stanie zaspokoić zwiększonego zapotrzebowania organizmu, w efekcie czego spada poziom insuliny i wzrasta poziom cukru.

Niestety cukrzyca ciężarnych może doprowadzić nawet do powstania wad rozwojowych u dziecka – dlatego też badania kontrolujące poziom cukru we krwi należą do obowiązkowych w okresie ciąży (i bezpłatnych).

Cukrzyca typu 2 – objawy

Jeśli któraś z wyżej wymienionych chorób bywa niediagnozowana, to jest to właśnie cukrzyca typu 2. Objawy bywają na tyle dyskretne i niecharakterystyczne, że wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy, że w ich organizmie może dziać się coś niepokojącego. Są to na przykład:

  • częste napady głodu,
  • zmęczenie i senność – często mimo przespania siedmiu czy ośmiu godzin w nocy,
  • problemy ze wzrokiem, różnego typu zaburzenia widzenia,
  • zwiększone pragnienie,
  • częste infekcje intymne.

Warto też wspomnieć, że wiele kobiet cierpiących na tę chorobę ma problemy ze skórą – powoduje je właśnie cukrzyca. Objawy skórne charakterystyczne dla cukrzycy to przede wszystkim suchość oraz swędzenie.

Jak widzisz, cukrzyca typu 2 nie powoduje powstawania charakterystycznych objawów – która z nas nie bywa czasem szalenie głodna wieczorem czy zmęczona już od rana? Jeśli jednak zauważasz u siebie wszystkie te objawy, to po prostu sprawdź poziom cukru.

Cukrzyca ciążowa – objawy

Podobnie jak w przypadku cukrzycy typu 2, tak i cukrzyca ciężarnych powoduje objawy, które łatwo można przypisać innym stanom (stąd też wspomniane obowiązkowe badania). Są to na przykład:

  • wielomocz, czyli zwiększone oddawanie moczu (kobieta z cukrzycą ciążową może wydalać nawet ponad 3 litry moczu dziennie),
  • bardzo duże pragnienie,
  • senność,
  • spadek masy ciała – mimo ciąży,
  • nagły i irracjonalny, wysoki wzrost wagi ciała.

Jak wspomnieliśmy, cukrzyca ciężarnych może mieć fatalny wpływ nie tylko na samą kobietę, ale również na jej dziecko. Jednym ze skutków nieleczonej choroby jest duża waga urodzeniowa dziecka – jest to skutek nadmiaru insuliny w organizmie matki.

Cukrzyca typu 1 – objawy

W cukrzycy typu 1 objawy są najbardziej nasilone. Jest to między innymi:

  • bardzo silne pragnienie, chora pochłania ogromne ilości płynów,
  • częste oddawanie dużych porcji moczu,
  • chudnięcie bez racjonalnego uzasadnienia,
  • zapach acetonu wydobywający się z ust,
  • częste pojawianie się zajadów w kącikach ust,
  • usilne zmęczenie, brak energii.

Należy podkreślić, że nieleczona cukrzyca typu 1 może doprowadzić do śmierci. W tym wypadku objawów naprawdę nie można ignorować!

Cukrzyca – jak rozpoznać? Na jakie badania powinnaś się udać?

Zacznijmy od cukrzycy ciężarnych. Aby sprawdzić, czy przypadkiem nie chorujesz, powinnaś udać się na badania między 24. a 28. tygodniem ciąży – wówczas lekarz zaleci ci test obciążenia glukozą. Rano musisz przyjść do przychodni (koniecznie na czczo) i oddać krew do badania. Następnie twoim nieprzyjemnym zadaniem będzie wypicie 75 g glukozy – najlepiej sobie to ułatwić poprzez zagryzanie napoju cytryną. Po godzinie, a potem po dwóch godzinach następują kolejne badanie krwi.

Cukrzyca ciążowa – normy

O cukrzycy ciążowej mówimy wtedy, kiedy poziom cukru przekracza:

  • 100 mg/dl na czczo lub
  • 180 mg/dl po 1 godzinie od wypicia glukozy,
  • 140 mg/dl po 2 godzinach od wypicia glukozy.

Jeżeli twoje wyniki jasno będą wskazywały, że cukrzyca ciężarnych jest i twoim problemem, to zostaniesz skierowana do poradni diabetologicznej, gdzie uzyskasz konkretną pomoc i wskazówki co do dalszego postępowania.

Uwaga! Powinnaś wiedzieć, że cukrzyca ciężarnych w wielu przypadkach jest problemem przejściowym. Kiedy dziecko już pojawi się na świecie i minie kilka miesięcy, wszystkie wyniki prawdopodobnie wrócą do normy.

Z kolei normy dla kobiet niebędących w ciąży oraz mężczyzn wynoszą:

  • ≥ 200 mg/dl w rutynowym badaniu krwi (dwukrotnie nieprawidłowy wynik),
  • ≥ 126 mg/dl na czczo (dwukrotnie nieprawidłowy wynik),
  • ≥ 200 mg/dl po doustnym teście obciążenia glukozą.

Cukrzyca – leczenie

Leczenie cukrzycy nie jest niestety prostą sprawą. Jak przebiega ono w przypadku choroby typu 1, 2, a jak u przyszłych mam?

Gdyby okazało się, że cierpisz na cukrzycę typu 1, musiałabyś leczyć się insuliną. Dawkę ustala lekarz, a podanie odbywa się poprzez zastrzyki (nierzadko nawet kilkukrotne w ciągu dnia) lub w ciągłym wlewie podskórnym. Dodatkowo osoby chorujące na ten typ cukrzycy muszą wielokrotnie w ciągu dnia sprawdzać poziom cukru we krwi – robi się za pomocą glukometru.

Cukrzycę typu 2-go leczy się różnie. U niektórych pacjentów konieczne jest nieregularne podawanie insuliny w zastrzykach (konieczność ta wynika z nagłego skoku cukru), u innych wystarczy dieta i zmiana sposobu życia.

Z kolei jeśli mówimy o problemie, jakim jest cukrzyca ciążowa, to tutaj zazwyczaj rozwiązaniem jest rygorystyczna dieta połączona z aktywnością fizyczną. Dopiero gdy tymi sposobami nie uda się ustawić poziomu cukru na prawidłowym poziomie, należy włączyć insulinę.

Dieta w cukrzycy

Jak widać, zmian w jadłospisie wymaga każda cukrzyca – zarówno ta u ciężarnych, jak i typu 1 oraz cukrzyca typu 2. Dieta powinna zostać ułożona według następujących schematów:

  • Spożywanie tylko prostych węglowodanów

Węglowodany należy ograniczyć, jeśli natomiast już je spożywamy, to nie mogą być to węglowodany proste. Innymi słowy, zakazane są cukierki, czekolada, słodkie bułki czy ciasta.

Węglowodany, które może przyjmować osoba chorująca na cukrzycę, to na przykład makarony, ryż brązowy, ciemne pieczywo, grube kasze oraz pieczywo graham.

  • Ograniczanie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego

Przez ograniczanie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego rozumie się wędliny, sery, słoninę, śmietanę, masło oraz pełnotłuste mleko. Dodatkowo nie zaleca się jedzenia ciężkich kiełbas, pasztetów oraz wszelakich parówek.

To, co powinnaś spożywać, to olej kukurydziany, pestki dyni, orzechy włoskie, a także tłuste, morskie ryby.

  • Staranny dobór białka

W twojej diecie mogą znaleźć się takie źródła białka jak: chude wędliny oraz chude mięsa, maślanki i kefiry, a także nasiona warzyw strączkowych.

Ponadto należy pamiętać o tym, aby:

  • jeść małe posiłki, za to minimum 5 razy w ciągu dnia,
  • pić bardzo duże ilości wody,
  • unikać mocnej kawy, herbaty,
  • nie przyjmować alkoholu (zwłaszcza słodkich nalewek i win),
  • unikać słodzonych napojów,
  • modyfikować dania – np. poprzez zastępowanie śmietany jogurtem naturalnym,
  • nie przekraczać dziennego zapotrzebowania kalorycznego.

Dobrym pomysłem jest wydrukowanie sobie tabeli wartości glikemicznych poszczególnych składników pożywienia oraz umieszczenie jej w widocznym miejscu.

  • Błonnik

Dieta osoby chorej na cukrzycę powinna obfitować w błonnik. Jego dobrymi źródłami są produkty zbożowe (np. płatki i otręby), warzywa (np. brokuły i ziemniaki), suszone owoce, rośliny strączkowe oraz orzechy. Dzienne zapotrzebowanie na błonnik to około 40 g. Korzyścią z jego stosowania jest nie tylko zmniejszenie wchłaniania cholesterolu, ale też szybkie i długotrwałe poczucie sytości.

Cukrzyca – niezbędna jest aktywność!

Pamiętaj, że w walce z cukrzycą niezwykle ważne jest dbanie o aktywność fizyczną. Możesz biegać, uprawiać nordic walking, pływać, chodzić na siłownię, cukrzykom bardzo polecane jest również gimnastykowanie się. Jeśli będziesz łączyć regularną aktywność z odpowiednią dietą, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że cukrzyca nie będzie miała aż tak negatywnego wpływu na twoje życie.