Świętom wielkanocnym w Czechach towarzyszy wiele zwyczajów i tradycji ludowych. Do najpopularniejszych należy tak zwana pomlazka w Poniedziałek Wielkanocny, czyli symboliczne smaganie dziewcząt i kobiet po nogach rózgami z gałązek wierzbowych, które ma podobno zapewnić młodość i zdrowie przez cały rok.
W niektórych regionach panuje tradycja polewania wodą. W wielu czeskich wioskach zachował się zwyczaj chodzenia od domu do domu z drewnianymi kołatkami. Ich dźwięk ma nawoływać wiernych do kościoła, zamiast dzwonów, które milczą na znak żałoby od Wielkiego Czwartku (zwanego w Czechach Zielonym Czwartkiem) do Wielkiej Soboty (w Czechach zwanej Białą Sobotą).
Każda prawdziwa gospodyni przygotowuje na Wielkanoc smakowite wypieki, na przykład popularne baranki biszkoptowe, w polewie czekoladowej lub cukrowej, pierniczki, mazance czy judasze.
Święta wielkanocne nie mogą obejść się bez słodkiego mazanca, pieczonego tradycyjnie w Wielką Sobotę. Nazwa ciasta pochodzi od dawnego pieczywa wielkanocnego, które kroiło się na kromki i maczało w winie i smarowało (mazało) miodem. Przepisy na mazance różniły się, w zależności od regionu i statusu materialnego gospodarzy. Zwykle przygotowywało się je z ciasta drożdżowego, czasem dodawano migdały i rodzynki lub orzechy i suszone owoce. Wilgotności nadawały ciastu śmietana i twaróg.
Judaszki wielkanocne, czyli ciastka drożdżowe, nacierane miodem, najczęściej w kształcie stryczka lub kręconego sznura, piecze się tradycyjnie wieczorem w Wielką Środę (w Czechach zwaną Szkaradną Środą). Zgodnie z tradycją, ten kto zje judaszka o świcie w Wielki Czwartek, przez cały rok będzie chroniony przed ludzką zdradą, ukąszeniem węża i użądleniem pszczoły. Jeśli nie chce się wam wstać o świcie, wystarczy jeśli zjecie judaszka w Wielki Czwartek na śniadanie.
W Wielką Sobotę popularną potrawą był pasztet wielkanocny. Na Wielkanoc, obok ciast, mazanców, judaszy, baranków wielkanocnych i innych słodkich przysmaków, na stole królował rosół i pieczone mięso z młodych zwierząt, na przykład jagnięcina lub cielęcina. W Poniedziałek Wielkanocny szykowano głównie dania z jajek i pieczono następną porcję pasztetu wielkanocnego.
Przepis na mazanca
Składniki
- 230 g mąki gładkiej
- 100 g mąki krupczatki
- 1/2 kostki drożdży
- 115 ml letniego mleka
- 60 g cukru
- 1 torebka cukru waniliowego
- 70 g miękkiego masła
- 4 g soli
- 1/2 łyżeczki skórki cytrynowej
- 1 jajko
- 35 g rodzynków
- 35 g posiekanych migdałów
- 1 jajko
- 50 g płatków migdałowych
Przygotowanie
W misce zmieszamy mąkę gładką i krupczatkę, zrobimy w niej dołek, wlejemy 2/3 mleka i dodamy rozdrobnione drożdże. Powoli wymieszamy składniki do uzyskania gęstego ciasta.
Posypiemy ciasto z wierzchu gładką mąką i pozostawimy do wyrośnięcia w ciepłym miejscu na około 30 minut. Dodamy pozostałe składniki, wlejemy resztę mleka i dokładnie wyrobimy. Na końcu wmieszamy rodzynki i migdały.
Ciasto wyjmiemy z miski i pozostawimy na stolnicy na 30 minut, aby odpoczęło. Uformujemy bochenek i położymy na blachę. Pozostawimy jeszcze przynajmniej na godzinę w ciepłym miejscu do wyrośnięcia. Wyrośnięty mazanec natrzemy roztrzepanym jajkiem, posypiemy płatkami migdałowymi i lekko natniemy powierzchnię na krzyż.
Pieczemy 40–50 minut w piekarniku rozgrzanym do 160 °C. Po upieczeniu, mazanec możemy jeszcze natrzeć rozpuszczonym masłem z dodatkiem rumu i posypać cukrem pudrem.
Przepis na pasztet wielkanocny
Składniki
- 800 g mięsa wędzonego
- 8 rogalików lub 1 bułka paryska
- 8 jajek
- 250 ml mleka
- sól i pieprz
- gałka muszkatołowa
- kilka garści ziół, według uznania – młode pokrzywy, natka, szczypiorek
- smalec i bułka tarta do posypania formy
Przygotowanie:
Mięso wędzone ugotujemy w wodzie i pozostawimy do wystygnięcia. Pokroimy następnie w kosteczki.
Rogaliki lub bułkę paryską pokroimy w kosteczki i włożymy do większej miski. Żółtka roztrzepiemy w mleku, posolimy, popieprzymy i doprawimy gałką muszkatołową. Wlejemy na pieczywo i pozostawimy do nasiąknięcia. Dodamy pokrojone mięso. Zioła posiekamy, dodamy do miski i wszystko wymieszamy. Na końcu dodamy pianę z białek.
Formę do pieczenia posmarujemy smalcem, posypiemy bułką tartą i wlejemy ciasto. Pieczemy w 200 stopniach przez około 35–40 minut na złoty kolor.
