Podróże

Szlak Orlich Gniazd to jeden z najbardziej znanych szlaków turystycznych w południowej Polsce. Przemierzając go możemy zobaczyć ruiny średniowiecznych zamków obronnych, niesamowite formacje skalne, jaskinie i groty, a także widokowe trasy przygotowane do wycieczek pieszych lub rowerowych. Nic więc dziwnego, że wędrówka po tym terenie potrafi na długo zapaść w pamięć.

Trasa z historycznym tłem

Nazwa szlaku pochodzi od systemu zamków i twierdz, które zostały wybudowane w obrębie Jury Krakowsko-Częstochowskiej za czasów Kazimierza Wielkiego. Wszystkie były umiejscowione na wysokich skałach i wzniesieniach – w trudno trudno dostępnych miejscach – oraz miały strzec całej okolicy. Dlatego też zamki nazwane zostały Orlimi Gniazdami. Dziś większości z nich to budzące historyczną nostalgię ruiny, jednak za czasów swej świetności tworzyły one dobrze zorganizowaną linię granicznych umocnień.

Stacjonujące w zamkach średniowieczne załogi nie tylko chroniły ziemie Polskie przed najazdem obcych wojsk, ale i chroniły przebiegający tędy jeden z ważniejszych szlaków handlowych z Krakowa do Wielkopolski, zapewniając bezpieczeństwo podróżnym i kupcom.

Ukształtowanie terenu

Zamki – te które przetrwały i te, po których pozostały ruiny – są dużą atrakcją turystyczną. Jednak i cały obszar pomiędzy Krakowem a Częstochową potrafi zachwycić i zaskoczyć swym wyglądem i ukształtowaniem. Znajdują się tutaj odcinki leśne (w tym również reliktowe), wzgórza z jaskiniami, czy charakterystyczne ostańce wapienne i skałki. To właśnie w tym regionie można trafić na słynną Maczugę Herkulesa!

Szlak Orlich Gniazd – trasa dla wszystkich

Omawiany szlak nie należy do krótkich. Cała trasa wynosi 164 kilometry i przebiega po terenie pofałdowanym, a miejscami również po mocno piaszczystym podłożu. Może to się wydawać sporym wyzwaniem, ale trasę można pokonać na wiele sposobów.

Wiele osób przybywa tu samochodem, by podjeżdżać do kolejnych punktów wartych obejrzenia. To doskonała opcja dla osób podróżujących z dziećmi oraz dla początkujących turystów, trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, iż nie do każdego punktu w obrębie Szlaku Orlich Gniazd można dotrzeć w ten sposób.

Bardziej doświadczeni podróżnicy mogą skusić się na pokonanie całej trasy rowerem lub pieszo – za jednym razem lub na raty. Ba, szlak jest popularny również wśród ultramaratończyków, którzy organizują wzdłuż jego trasy zawody biegowe.

Trasa piesza jest bardzo popularna i dobrze oznaczona. Miejscami przebiega ona jednak przez tereny piaszczyste, dlatego nie jest w całości przeznaczona dla rowerzystów. Całą pieszą trasę można modyfikować wg własnych predyspozycji i łączyć z przebiegającymi nieopodal szlakami: Maryjnym oraz śladami Krasińskiego.

Co zaś się tyczy zwolenników dwóch kółek – mają oni tym lepiej, że obok trasy pieszej wytyczono również Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd, dłuższy od wariantu pieszego (wynosi aż 190 kilometrów!), ale równie mocno wart polecenia. Szlak rowerowy oznaczony jest bardzo wyraźnie, często są znaki i oznaczenia. Wiedzie on zarówno przez lokalne asfaltowe drogi, specjalnie wytyczone trasy rowerowe wzdłuż pól oraz przez ścieżki leśne. Warto jednak pamiętać, że trasa przebiega przez teren pagórkowaty, gdzie mogą być zarówno dłuższe podjazdy jak i szybkie zjazdy.

Dla osób wędrujących z plecakiem miejsc do rozbicia jest namiotu jest sporo, zazwyczaj w bliskim sąsiedztwie zamków. Natomiast osoby chcące nocować w pokojach i hotelach również nie muszą martwić się o nocleg – cała okolica posiada dobrą bazę gastronomiczno-noclegową.

Skąd zacząć wędrówkę?

Szlak Orlich Gniazd biegnie od krakowskiego osiedla Krowodrza Górka, aż do Starego Rynku w Częstochowie. Jeśli wahamy się co do kierunku wędrówki – zacznijmy ją od strony dawnej stolicy Polski. Przyczyna jest prosta – mimo pofałdowań terenu, częściej będziemy wędrować z górki niż pod górkę.

Skarby natury

Wędrując wzdłuż Szlaku Orlich Gniazd nie sposób nie podziwiać obecnych tu skał wapiennych, w tym znajdującej się na Pieskowej Skale wspomnianej już Maczugi Herkulesa. Warto przy tym wspomnieć, że wokół tego miejsca w przeszłości powstawały liczne legendy i opowieści ludowe. Według jednej ze starszych, za pomocą maczugi sam Krak miał zabić smoka (w czasach, gdy podanie to powstało, sam ostaniec nazywał się jeszcze Maczugą Kraka).

Ostańce to jednak nie jedyny wytwór geologiczny, który potrafi zachwycić podróżników przemierzających tą trasę. Zdecydowanie warto wspomnieć również o znajdujących się tutaj jaskiniach, w tym przede wszystkim zachwycającej stalagmitami Jaskini Ciemnej, którą zwyczajowo zwiedza się oświetlając drogę świeczkami – co w oczywisty sposób buduje niesamowity nastrój.

Jaskinie i skały to nie wszystko. Na Szlaku Orlich Gniazd znajduje się również rezerwaty przyrody oraz Ojcowski Park Narodowy. Ten ostatni zaskakuje różnorodnością fauny i flory. Na obszarze tym znajduje się 218 gatunków zwierząt chronionych i 84 chronionych roślin. Jeśli chodzi o gatunki „zwykłe” - ich liczbę należałoby podać w tysiącach. Zważywszy na fakt, jak mocno obecnie człowiek ingeruje w naturę, teren tak bogaty pod względem przyrodniczym musi zachwycać.

Zamki, twierdze i ruiny

Pozostałości po dawnym systemie obronnym przyciągają samą swą wartością historyczną. Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, iż wiele z nich pozostaje w pamięci również ze względu na otaczający je teren. Każdy, kto wędrował obok umocnień otoczonych skałami, czy nawet wybudowanych na ich szczycie przyznaje, że budzą one wrażenie – i to nawet w sytuacji, w której ostały się z nich tylko resztki. Doskonałym na to przykładem są ruiny zniszczonego w trakcie najazdu szwedzkiego zamku w Mirowie, czy owiany licznymi legendami zamek z okolic Ogrodzieńca.

Obok zamków warto jednak poznać również Pałac Raczyńskich, który znajduje się w Złotym Potoku, a więc na sto trzydziestym drugim kilometrze trasy (licząc od strony Krakowa). Choć dużo młodszy od sieci umocnień, nadal liczy sobie grubo ponad 400 lat i warto go poznać (choć trzeba mieć na względzie, iż w trakcie kolejnych stuleci, parokrotnie przebudowywano jego konstrukcję).

Szlak Orlich Gniazd – przebieg trasy wg Zamków

1. Korzkiew – zamek, warownia rycerska z XIV wieku

adres: Korzkiew koło Ojcowa, 32-088 Przybysławice

2. Ojców – zamek w Ojcowie / ruiny zamku królewskiego na Złotej Górze

Zamek w Ojcowie, adres: Ojców, Złota Góra , Ojcowski Park Narodowy

3. Sułoszowa – zamek królewski w Pieskowej Skale

Zamek, adres: Pieskowa Skała, 32-045 Sułoszowa

4. Rabsztyn – ruiny zamku

Zamek Rabsztyn, adres: 32-300 Olkusz, Rabsztyn

5. Bydlin – ruiny zamku z XIV wieku

adres: 32-310 Bydlin, Zamek

6. Smoleń – ruiny zamku z XIV wieku

adres: 42-436 Smoleń, Zamek (Park Krajobrazowy)

7. Pilica – zamek otoczony bastionowymi fortyfikacjami

adres: Zamkowa, 42-436 Pilica

8. Podzamcze – ruiny zamku Ogrodzieniec w Podzamczu

adres: ul. Zamkowa, 42-440 Podzamcze

9. Morsko – ruiny zamku Bąkowiec, Zamek "Bąkowiec" w Morsku

adres: 42-421 Morsko, Zamek

10. Bobolice – zamek królewski

adres: 42-320 Niegawa, Bobolice - Zamek

11. Mirów – ruiny zamku

adres: 42-320 Mirów, Zamek

12. Olsztyn – ruiny zamku królewskiego w Olsztynie

adres: 42-256 Olsztyn, ul. Zamkowa